Γενική Συνέλευση - Κοπή πίτας 14-2-2016

Με σημαντική προσέλευση μελών και φίλων - παρ΄όλο τις κακές καιρικές συνθήκες και τις αρρώστιες μελών - πραγματοποιήθηκε η Γενική Συνέλευση και η κοπή πίτας. 

Έγινε απολογισμός για το σύνολο των δράσεων του Διοικητικού Συμβουλίου με βάση τις αποφάσεις  και στόχους όπως τέθηκαν το 2015.

Το σώμα ενημερώθηκε αναλυτικά για.

• Το σύνολο των επισκευαστικών εργασιών καθώς και τις συντηρήσεις.
• Τις εκδηλώσεις του καλοκαιριού του 2015 και τις συνεργασίες με άλλους πολιτιστικούς φορείς του νησιού.
• Την συνεργασία με τους φορείς του χωριού  και το σύλλογο των Σιναραδιτών στην Αθήνα.
• Ενημέρωση για το blog και τη σελίδα στο facebook . Λαογραφικό Μουσείο Σιναράδων "Νίκος Πακτίτης"
• Παρουσιάστηκε με πλήρη ανάλυση και σύγκριση με το προηγούμενο έτος ο οικονομικός απολογισμός.  Ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν και τα στοιχεία επισκέψεων. 
• Καθορίστηκαν οι στόχοι και οι προτεραιότητες για το 2016.

Το Διοικητικό συμβούλιο ευχαριστεί όλες και όλους όσους παραβρέθηκαν και όσες όσους για διαφόρους λόγους δεν μπόρεσαν να είναι παρόντες, παρούσες αλλά ήταν κοντά μας η κάθε μια και ο καθένας με το δικό του τρόπο.

ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ 2016

Από δεξιά προς τ' αριστερά.
 Ανδρέας Πακτίτης Ταμίας - Μιχάλης Πακτίτης Γραμματέας - Ξενοφώντας Αλαμάνος Πρόεδρος  - Γιώργος Λιντοβόης  υπεύθυνος εκδηλώσεων - Παρασκευή (Βούλα) Αλαμάνου υπεύθυνη συνδρομών

Τα τραγούδια της άλλης Κέρκυρας

Η χιλιόχρονη λαϊκή μουσική παράδοση

της υπαίθρου (εξωαστικής) Κέρκυρας

Χορωδία Κυνοπιαστών - Πανηγύρι Αγίων Πάντων Σιναράδων 1933

ΑΡΘΡΟ του Στέφανου Πουλημένου

H ισχυρή μουσική ταυτότητα της Κέρκυρας και ο χαρακτηρισμός της ως «νησί της μουσικής» οφείλεται κυρίως στην παράδοση που διαμορφώθηκε το 19^ο και τον 20^ό αιώνα, μέσα από τις φιλαρμονικές της, (από τέσσερις που υπήρχαν στις αρχές του 20^ου αι. έφτασαν σε λιγότερο από 100 χρόνια στις 19!) που έχουν την αφετηρία τους στην ίδρυση της Φιλαρμονικής Εταιρίας Κέρκυρας (Παλαιάς) στα 1840, αλλά και στις 10άδες χορωδίες, τα ωδεία, τα ορχηστρικά σχήματα το Μουσικό Σχολείο και φυσικά, στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Τα περισσότερα από τα ιδρύματα αυτά αναφέρονται συχνά και στο ιταλικής προελεύσεως λυρικό θέατρο, που εμφανίστηκε στην πόλη της Κέρκυρας από τα 1733 (Σαν Τζιάκομο), αλλά και στους μεγάλους μουσουργούς του 19^ου και του 20^ου αι. όπως ο Ν. Μάντζαρος, ο Σπ. Ξύνδας, ο  Σπ. Σαμάρας, ο Αλ. Γκρεκ κ.α. που σφράγισαν με το έργο τους, τη μουσική παράδοση του Νησιού αλλά και ευρύτερα της χώρας.

Αιώνες όμως πριν την διαμόρφωση της σύγχρονης και δυναμικής μουσικής ταυτότητας της Κέρκυρας, με την έντεχνη μουσική δημιουργία και τις αδιαμφισβήτητες ιταλικές επιδράσεις, στη διαχρονικά, υπέρτερη πληθυσμιακά, ύπαιθρο του νησιού, την άλλη Κέρκυρα, καταγράφεται ιστορικά με πλήθος στοιχείων και μαρτυριών, η ύπαρξη της πλούσιας λαϊκής μουσικής παράδοσης του νησιού που, άλλοι μεν την αγνοούν και άλλοι σκόπιμα την αποσιωπούν.

Η παράδοση αυτή έχει την αφετηρία της στη διάρκεια της μέσης βυζαντινής περιόδου, (10^ος και 11^ος αιώνας) και επιβιώνει ως τις μέρες μας, με τα ακριτικά τραγούδια και τις παραλογές, το είδος των τραγουδιών που ήταν διαδεδομένο σ’ ολόκληρο το μεσαιωνικό ελληνικό κόσμο1. Πλήθος τέτοιων αφηγηματικών  τραγουδιών διατηρήθηκε στη ζωή, μέσα από τη λαϊκή παράδοση των απλών ανθρώπων στα χωριά του νησιού, που τα απέδιδαν και σε ορισμένες περιπτώσεις συνεχίζουν να τα αποδίδουν και να τα χορεύουν, με διάφορες παραλλαγές, σε ιδιαίτερες τοπικές μελωδίες, με λιτούς, απλούς συρτούς χορευτικούς ρυθμούς.

Η κατηγορία αυτών των τραγουδιών εμπλουτίστηκε με νεότερες παραλογές και μοιρολόγια, τραγούδια αγάπης με αφηγηματικούς στίχους και κυρίως με πλήθος λαϊκών δίστιχων (λιανοτράγουδων), πολλά από τα οποία, είτε έφεραν μαζί τους πρόσφυγες από την Κρήτη, την Πελοπόννησο, την ΄Ηπειρο κ.α., είτε διαμορφώθηκαν από τις τοπικές κλειστές αγροτικές κοινωνίες και την όποια επαφή είχαν αυτές στο πέρασμα του χρόνου με την εντός των τειχών πόλη.

Μόλις πρόσφατα, ο καθηγητής μουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, Κώστας Καρδάμης, σε κείμενό του για το έντεχνο τραγούδι των Επτανήσων κατά τον 19ο αιώνα, αναφέρεται σε κερκυραϊκές μελωδίες που ήταν πασίγνωστες στη Βενετία, (το 18ο αιώνα) και σε κερκυραϊκά εξωαστικά άσματα που τραγουδούσε στις αρχές του 19ου αιώνα, στο Παρίσι και το Λονδίνο, ο μετέπειτα πρόεδρος της Γερουσίας και της Ιονίου Βουλής, Εμμανουήλ Θεοτόκης2.

Ιδιωματικά έθιμα και ελληνική γλώσσα

Να σημειωθεί εδώ ότι, σύμφωνα με τον ιστορικό και λαογράφο Γεράσιμο Χυτήρη, ο πληθυσμός της κερκυραϊκής υπαίθρου, ως και το 19^ο αιώνα, όντας «καταδικασμένος από την πόλη σε απομόνωση, στέκεται πλησιέστερα και συνεπέστερα στις ελληνικές του ρίζες. Διακρατεί μια δική του κουλτούρα αυτόχθονη και αυτάρκη. Ως τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν επηρεάζεται από το αστικό κέντρο και βιώνει τα ιδιωματικά της ήθη, έθιμα, παραδόσεις, χορούς, τραγούδια, παραμύθια, ενδυμασίες και γλώσσα»3.

Ειδικότερα για την τελευταία, ο ιστορικός της Κέρκυρας μεσαιωνοδίφης Ιωάννης Ρωμανός, μελετώντας τα γλωσσικά του νησιού, βρίσκει το 1870, την ελληνική γλώσσα «διαφυλαχθείσα εν τοις αγροίς καθαροτάτην»4, ενώ ο Γάλλος Lamare Picquot, την ίδια εποχή, σημειώνει ότι «οι σχέσεις που διατήρησε τόσα (411) χρόνια η Βενετία με την Κέρκυρα, έκαμαν τους Κερκυραίους (εννοεί της περιτειχισμένης πόλης) να αποκτήσουν τα έθιμα και να υιοθετήσουν τη γλώσσα της μητροπόλεως. Όλοι οι αστοί, μαζί με την ελληνική μητρική τους γλώσσα μιλούν και βενετσιάνικα (…). Οι χωρικοί της Κέρκυρας και οι Έλληνες των άλλων νησιών, μιλούν μόνο τα νέα ελληνικά, τα «ρωμαίικα» 5, κάτι που επιβεβαιώνεται απόλυτα και από τη γλώσσα των τραγουδιών της λαϊκής παράδοσης.

Η λαϊκή μουσική παράδοση εμπλουτίζεται

Σ’ αυτό το πλαίσιο, εκτός των μεσαιωνικών τραγουδιών με τη βυζαντινή προέλευση (ακριτικά και παραλογές) κι εκείνων που προστέθηκαν στην συνέχεια, διαμορφώθηκαν επιπλέον και πολλά τραγούδια του γάμου με εξαιρετικούς στίχους και σε μεγάλη ποικιλία μελωδικών παραλλαγών. Τα τραγούδια τούτα, με μικρές ή μεγαλύτερες διαφορές από χωριό σε χωριό, αποδίδονται ακόμη και σήμερα, όλα από ανεπιτήδευτες φωνές, κυρίως γυναικών, που τα μαθαίνουν με το αυτί (αρέκια), χωρίς γνώσεις μουσικής και παλιότερα, χωρίς δυνατότητες ανάγνωσης και γραφής.

Ορισμένα από τα τραγούδια του γάμου και ιδιαίτερα τα χορευτικά, όπως συμβαίνει και στα τοπικά πανηγύρια, συνοδεύονταν παλιά, από αρχέγονα μουσικά όργανα, την ασκομαντούρα (άσκαυλο) και τα ταμπουρλονιάκαρα (νιάκαρα = οξύαυλος)6. Από το 19^ο αιώνα τα όργανα αυτά σταδιακά αντικαθίστανται από τα ευρωπαϊκά, βιολί και κιθάρα, ενώ κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, προστίθεται σ’ αυτά και το ακκορντεόν.

Οι ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες ευνόησαν τη δημιουργία και άλλων κατηγοριών τραγουδιών, όπως αυτά της αγροτικής ζωής και ειδικά του ελαιώνα, της ξενιτιάς, της τάβλας, τα λαϊκοθρησκευτικά των μεγάλων γιορτών, τα τραγούδια της αποκριάς, των πανηγυριών κ.α. εμπλουτίζοντας ακόμη περισσότερο την εξαιρετική ποικιλία των τραγουδιών της χιλιόχρονης λαϊκής μουσικής παράδοσης της άλλης, της εξωαστικής Κέρκυρας.

Αστική επίδραση και συρρίκνωση

Μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το ουσιαστικό άνοιγμα της πόλης για τους κατοίκους της υπαίθρου, η διαρκώς διευρυνόμενη επικοινωνία των Κερκυραίων (αστών και χωρικών) μεταξύ τους και η σταδιακή άμβλυνση των κοινωνικών διαφορών, ευνόησε τη μεταφορά έντεχνων αστικών μελωδιών (καντάδων κλπ.) στους φιλόμουσους της υπαίθρου, που τις υποδέχτηκαν αποδίδοντάς τες με το δικό τους τρόπο, παράλληλα με την παμπάλαιη τοπική παράδοση.

Η λαϊκή μουσική παράδοση της υπαίθρου Κέρκυρας, κατορθώνει παρά ταύτα, να επιβιώνει με κάποιες απώλειες, ως και τη 10ετία του 1960. Είναι τότε που σαρώνουν τα πάντα, η αστυφιλία και η μετανάστευση, η εισαγωγή του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης (και δι΄αυτών, των ακουσμάτων από την άλλη Ελλάδα και την πέραν αυτής ανατολή), η σταδιακή αστικοποίηση της ζωής στα χωριά, η ριζική αλλαγή των δομών των μέχρι τότε αγροτικών κοινωνιών αλλά και η μαζική εμφάνιση του τουρισμού.

Βαθιές ρίζες στο χώρο και το χρόνο

Όλα αυτά μαζί, οδήγησαν σε συρρίκνωση τη χιλιόχρονη κερκυραϊκή λαϊκή μουσική παράδοση, όχι όμως στον αφανισμό της.

Στίχοι, ρυθμοί και μελωδίες της, επιβιώνουν στο νησί και στις μέρες μας, σε πλήθος λαϊκών εκδηλώσεων, αποκαλύπτουν και επιβεβαιώνουν την ελληνικότητά τους με την ταυτόχρονη κερκυραϊκή ιδιαίτερη ταυτότητά τους, προσελκύουν δε το ενδιαφέρον φωτισμένων μουσικών και αποτελούν πηγή έμπνευσης για σύγχρονες μουσικές δημιουργίες.

Το γεγονός ότι το Μουσικό Σχολείο Κέρκυρας, προσπερνά αυτή τη χιλιόχρονη παράδοση, εστιάζοντας την εκπαίδευση που παρέχει, κυρίως στη σύγχρονη έντεχνη ελληνική μουσική δημιουργία αλλά και σε ξένες προς τον τόπο ή παρείσακτες στην τοπική παράδοση μελωδίες, δεν αλλάζει τα πράγματα.

Η συστηματική έρευνα της πλούσιας κερκυραϊκής λαϊκής μουσικής παράδοσης, παραμένει ζητούμενο για το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και είναι καιρός να καταστεί μια από τις άμεσες προτεραιότητές του, ξεπερνώντας το πρόβλημα απουσίας καθηγητή ειδικότητας εθνομουσικολογίας.

Η αναπόσπαστη σχέση, ωστόσο, των τραγουδιών της χιλιόχρονης λαϊκής μουσικής παράδοσης της Κέρκυρας με τους κύκλους του χρόνου και της ζωής των απλών ανθρώπων, σε συνδυασμό με αρκετές ανιδιοτελείς πρωτοβουλίες έρευνας, ανάδειξης και διάδοσής της, είναι όροι αρκετοί για την επιβίωσή της, ακόμη και στη σημερινή δύσκολη εποχή. Κι αυτό γιατί αντλεί τους χυμούς της και τη δύναμή της από τις βαθιές, μέσα στο χώρο και το χρόνο, ρίζες της, ενώ όλο και περισσότεροι Κερκυραίοι βρίσκονται με ασίγαστη τη διάθεση να… φυσούν τα κάρβουνα της παράδοσης για να ξανακοκκινίσουν!

Στέφανος Πουλημένος

Κυνοπιάστες Κέρκυρας, 28 Σεπτ.2015

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Γιάννη Μαρτζούκου, «Κερκυραϊκά Δημοτικά Τραγούδια», Αθήνα 1959.
2. Πρόγραμμα εκδήλωσης της Οπερας Δωματίου Κέρκυρας, για το έντεχνο Επτανησιακό τραγούδι, στον κήπο των π. ανακτόρων της πόλης, στις 18 Σεπτεμβρίου 2015.
3. Γερ. Χυτήρη, «Η Κέρκυρα στα μέσα του 19^ου αιώνα», έκδοση της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών1988, σελ. 16.
4. Ι. Ρωμανού, «Γρατιανός Ζώρζης, αυθέντης Λευκάδος» εν Κερκύρα τυπ. ΙΟΝΙΑ, 1870.
5. Lamare Picquot, «Η Κέρκυρα στα μέσα του 19^ου αιώνα», Γερ. Χυτήρη, έκδοση της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών,1988, σελ. 68, σημ. 34.
6. Γερ. Χυτήρη, «Τα λαογραφικά της Κέρκυρας», έκδοση της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών, 1988. 

Εκδήλωση για τον Γεράσιμο Χυτήρη.

Ήταν μια ξεχωριστή βραδιά τιμής για τον σπουδαίο Κερκυραίο Ιστοριοδίφη, Λογοτέχνη και Λαογράφο Γεράσιμο Χυτήρη. Μια εκδήλωση συνεργασίας τριών χωριών της Μέσης Κέρκυρας που είχε μεγάλη ανταπόκριση και επιτυχία. Η συνεργασία των πολιτιστικών φορέων είναι αναγκαία,χρήσιμη,δημιουργική και ωφέλιμη για τα πολιτιστικά,και όχι μόνον, δρώμενα του νησιού μας.

Τελετή αποκαλυπτηρίων μαρμάρινης πλάκας στο σπίτι όπου έζησε ο Γεράσιμος Χυτήρης.

Χαιρετισμός από τον πρόεδρο της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Κέρκυρας "Νίκος Πακτίτης" Φώντα Αλαμάνο. 

Αναλυτικότερα για την εκδήλωση στον παρακάτω σύνδεσμο.

 http://koinonkynopiaston.blogspot.gr/2015/08/18.html

Το παλιό καμπαναριό του Αγίου Νικολάου.

Παλιό Φωτογραφικό υλικό.2. Προσωπογραφίες του χθες.

Ευάγγελος Αλαμάνος (Τζούτζιος)
 πρόεδρος του χωριού Σιναράδων την περίοδο της κατοχής
2ου παγκοσμίου πολέμου.

Τηλέμαχος Πηγής ( Μάχος).
 Προσφορά από τον εγγονό του Κοσμά Πηγή.

Παλιό Φωτογραφικό υλικό. 1

 Φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό αρχείο
 του κυρίου Νικολάου  Γραμμένου του Γερασίμου (Μογιέ).

Ευχαριστούμε για την προσφορά και τις πληροφορίες σχετικά με τα περισσότερα από τα εικονιζόμενα πρόσωπα.

Λιτανεία Μυροφόρων Κυριακή 5 Μαΐου 1952.
1ος: Γραμμένος Χρήστος (Ματσούλη)
2ος: Γραμμένος Μάρκος (Τσακαλογιάννη)
4ος: Γραμμένος Νίκος (Μογιέ)
5ος: Πηγής Γιώργος (Μάχου)
6ος: Δουκάκης Γεώργιος( Τσιγκρή)
7ος: Δουκάκης Αναστάσιος( Λιαπούρδος)

Λιτανεία Μυροφόρων Κυριακή 5 Μαΐου 1952.
1ος από αριστερά: Δουκάκης Γεώργιος Δημητρίου (Τσιγαλής)
Το πρώτο ταξί των Σιναράδων ιδιοκτησίας οικογενείας "Τσεκούρη".

1955 - Από αριστερά
1ος: Αλαμάνος Κώστας Γεωργίου (Τσικουντάς) στρατηγός της αστυνομίας
2ος: Γραμμένος Νίκος (Μογιέ)
3ος: Γεράσιμος Αλαμάνος του Ερωτόκριτου ( ή ο Μάκης του Ρετώκλητου)  Φιλόλογος.
4ος: Γραμμένος Κωνσταντίνος (Γιωγιού)

Ο παπά-Σπύρος Δουκάκης "Τσιγκρής" με χωριανούς. 12 Σεπτεμβρίου 1954.
Στο δεξί χέρι του παπά ο Αλαμάνος Γεώργιος ( Πετεμεζάς ή Πετρεμεζάς).
Στο αριστερό χέρι ο Μέριανος Νικόλαος ο ταχυδρόμος.
Μπροστά τα δυο παιδιά του ταχυδρόμου.
Αριστερά ο Λευτέρης, δεξιά ο Γιώργος.
Πίσω ο Αλαμάνος Νικόλαος αδελφός του Πετεμεζά.

Παρέα νέων Σιναραδιτών στο Πανυγήρι της Μυρτιώτισσας  1955.
Στη μέση με το μουστάκι ο Σαγιάς Διομήδης ( του Γραμματικού)
Αριστερά του ο Βασιλάκης Γεώργιος (Τσιτσίρης)
Με το ακορντεόν φίλος από το χωριό Κουραμάδες
Κάτω αριστερά Γραμμένος Νίκος (Μογιέ)
Δεξιά με το μουστάκι ο Γραμμένος Στέλιος (Τσεκούρης)

Από την 1η εκδρομή του Μορφωτικού συλλόγου 1953-1954 στο νησί Βίδος.

Παρέα παιδιών από τις Σιναράδες στην παραλία Κουκουρίτσα μάλλον το 1949 ή 1950
Από αριστερά.
Με το σηκωμένο χέρι ο  Αλαμάνος Γεράσιμος (Μάκης του  Ρετώκλητου)
Με το μουστάκι ο Αλαμάνο Κώστας (Κότσιδας)
3ος: Γραμμένος Έκτωρας ( Ματσούλη)
4ος: Αλαμάνος Διονύσιος,αδελφός του Μάκη.
5ος: Αλαμάνος Γιάννης (Τσάκα)
6ος: Γραμμένος Χρήστος (Ματσούλη)
Πίσω σκυφτοί:
Αριστερά ο Αλαμάνος Κώστας (Πουλίτσου) και δεξιά ο αδελφός του.
Πίσω όρθιος: Αλαμάνος Νίκος (Τσάκαλη).